Pm solar kusum Yojana: भारत सरकारने शेतकऱ्यांसाठी अनेक योजना सुरू केल्या आहेत. त्यामध्ये PM Kusum Yojana ही एक खूपच popular आणि फायदेशीर योजना आहे. या योजनेचा उद्देश शेतकऱ्यांना solar energy चा वापर करून स्वावलंबी बनवणे हा आहे.
कुसुम योजना शेतकऱ्यांसाठी अनेक subsidy, loan, आणि income generation च्या संधी घेऊन येते. या योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना 90% पर्यंत अनुदान मिळते. फक्त 10% खर्च शेतकऱ्यांना स्वतः करावा लागतो. हे अनुदान मिळवण्यासाठी अर्ज करणं खूपच सोपं आहे.
या लेखात आपण पाहणार आहोत –
👉 या योजनेची संपूर्ण माहिती
👉 कोण पात्र आहे
👉 अर्ज कसा करायचा
👉 कोणते documents लागतात
👉 आणि सर्वात महत्त्वाचं – यातून शेतकऱ्यांना काय फायदा होतो?
काय आहे Pm solar kusum Yojana?
PM Kusum Yojana म्हणजेच “Pradhan Mantri Kisan Urja Suraksha evam Utthaan Mahabhiyan”. ही योजना 2019 साली सुरू करण्यात आली होती. याचा कालावधी आता मार्च 2026 पर्यंत वाढवण्यात आला आहे.
या योजनेचा उद्देश आहे –
➡️ शेतकऱ्यांना renewable energy कडे वळवणे
➡️ डिझेल आणि conventional विजेवरून मुक्तता
➡️ स्वतःची वीज तयार करणं
➡️ आणि त्यातून अतिरिक्त उत्पन्न मिळवणं
⚙️ योजनेचे तीन मुख्य घटक
1️⃣ Decentralized Solar Power Plant (DSSPP)
या घटकांतर्गत शेतकरी त्यांच्या अनुत्पादक जमिनीवर सौर प्रकल्प उभारू शकतात. त्यातून तयार झालेली वीज State Electricity Board ला विकली जाते.
✅ उत्पन्नाचा नवा स्रोत
✅ जमीन वापरण्याचा उत्तम मार्ग
✅ दरवर्षी लाखो रुपयांचं उत्पन्न शक्य
2️⃣ Standalone Solar Pump
यात 20 लाख सौर पंप बसवले जाणार आहेत. हे पंप डिझेलच्या ऐवजी वापरले जातील. यामुळे शेतकऱ्यांचा इंधनाचा खर्च वाचतो.
✅ डिझेलवर अवलंबित्व कमी
✅ सतत वीज मिळते
✅ शेतीचा productivity वाढतो
3️⃣ Grid Connected Solar Pump
या घटकांतर्गत 15 लाख जुने पंप सोलरवर रूपांतरित केले जातील. यामुळे शेतकरी ग्रिडला अतिरिक्त वीज विकू शकतात.
✅ Dual benefit – शेतीसाठी वीज + वीज विक्री
✅ Regular income
✅ पर्यावरणपूरक शेती
योजनेचे फायदे – Subsidy, Income आणि Savings
✅ 90% Subsidy मिळते
या योजनेत, एकूण खर्चाच्या 60% रक्कम subsidy म्हणून दिली जाते.
➡️ केंद्र सरकार – 30%
➡️ राज्य सरकार – 30%
बाकीचे 30% पैकी,
➡️ 20% कर्जाच्या स्वरूपात
➡️ आणि फक्त 10% रक्कम शेतकऱ्यांनी भरायची
👉 म्हणजे एकूण 90% सरकारकडून अनुदान किंवा कर्जासह सहाय्य मिळते.
✅ उत्पन्न वाढते
सोलार पंप वापरल्यामुळे
➡️ वीज बिल कमी
➡️ इंधनाचा खर्च नाही
➡️ वाचलेल्या पैशाचा उपयोग इतर शेती कामात
जर सौर प्रकल्प उभारला,
➡️ तर दरमहा वीज विकून हजारो रुपये कमावता येतात
✅ पर्यावरण संरक्षण
➡️ सौर ऊर्जेमुळे कार्बन उत्सर्जन कमी
➡️ ग्लोबल वॉर्मिंगविरोधात मदत
➡️ प्रदूषणात घट
✅ ऊर्जा स्वावलंबन
➡️ विजेच्या लोडशेडिंगपासून मुक्तता
➡️ शेतकऱ्यांच्या हातात स्वतःची वीज
➡️ शेतीच्या वेळा मनाप्रमाणे ठरवता येतात
🧾 पात्रता – कोण अर्ज करू शकतो?
योजनेसाठी पात्र होण्यासाठी खालील अटी आहेत:
- शेतकऱ्याच्या नावावर जमिनीचे कागद असणे आवश्यक
- जर सौर प्रकल्प बसवायचा असेल, तर त्या जमिनीचा मालक असावा
- सोलार पंपसाठी पाण्याचा स्रोत असणे आवश्यक
- भाडेकरू शेतकऱ्यांसाठी काही राज्यात सवलत आहे, पण मालकाची संमती लागते
📑 अर्ज करण्याची प्रक्रिया – Step by Step Guide
🖥️ Online अर्ज
- अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या – https://mnre.gov.in किंवा आपल्या राज्याच्या renewable energy विभागाच्या वेबसाईटवर
- “PM Kusum Yojana” या लिंकवर क्लिक करा
- Registration करा – नाव, पत्ता, मोबाईल, आधार नंबर
- Scheme component निवडा (Pump / Power Plant)
- सर्व कागदपत्रे Upload करा
- Submit वर क्लिक करा
🟢 अर्ज केल्यानंतर तुम्हाला Acknowledgement Receipt मिळेल. त्यात तुमचा Application Number असेल.
📂 कागदपत्रांची यादी (Documents List)
अर्ज करताना खालील documents लागतात:
- Aadhar Card
- 7/12 उतारा किंवा जमीन दस्तऐवज
- बँक पासबुक
- Passport Size Photo
- Mobile Number
- PAN Card (आवश्यक असल्यास)
काही राज्यात electricity bill, caste certificate देखील लागतो.
बँकेकडून कर्ज – Loan Details
शेतकऱ्यांना योजनेतील उर्वरित 20-30% खर्चासाठी बँक loan मिळतो. यावर सरकारकडून व्याजदरात सूट दिली जाते.
➡️ सवलतीचे व्याजदर
➡️ repayment period लांब
➡️ guarantor ची आवश्यकता नाही (काही केसेस मध्ये)
SC/ST साठी विशेष लाभ
👉 अनुसूचित जाती आणि जमातींसाठी अतिरिक्त subsidy
👉 काही राज्यांमध्ये त्यांना फक्त 5% स्वतःचा वाटा भरावा लागतो
👉 आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल वर्गासाठी विशेष योजनांतर्गत entry
राज्यानुसार सबसिडी बदल
प्रत्येक राज्य सरकारच्या धोरणानुसार subsidy चा प्रमाण थोडा वेगळा असू शकतो.
| राज्याचे नाव | Subsidy (%) | Loan (%) | शेतकऱ्याचा वाटा (%) |
|---|---|---|---|
| महाराष्ट्र | 60% | 30% | 10% |
| राजस्थान | 70% | 20% | 10% |
| उत्तर प्रदेश | 60% | 30% | 10% |
| गुजरात | 65% | 25% | 10% |
Tip: अर्ज करण्यापूर्वी तुमच्या राज्याच्या वेबसाइटवर visit करून subsidy rates check करा.
📞 कोणाला संपर्क करायचा? (Helpline Numbers & Contact Info)
👉 MNRE Helpline: 1800-180-3333
👉 State Nodal Agencies: प्रत्येक राज्यात सौर ऊर्जा विभाग कार्यरत आहे. त्यांच्या वेबसाइटला भेट द्या.
👉 जिल्हा कृषी अधिकारी किंवा महावितरण कार्यालयात माहिती उपलब्ध
अर्ज करण्याची अंतिम तारीख
सध्या अर्जासाठी कोणतीही अंतिम तारीख नाही, पण बजेट आणि संख्येच्या मर्यादा असतात. म्हणून लवकरात लवकर अर्ज करा.
📣 महत्त्वाच्या सूचना
🔸 कोणत्याही दलालाच्या किंवा एजंटच्या जाळ्यात पडू नका
🔸 फक्त official website वरून अर्ज करा
🔸 सर्व कागदपत्रे व्यवस्थित upload करा
🔸 अर्ज केल्यानंतर SMS/E-Mail द्वारे अपडेट्स मिळतात
✍️ निष्कर्ष – आत्ताच करा अर्ज, वीज आणि उत्पन्न दोन्ही मिळवा!
PM Kusum Yojana शेतकऱ्यांसाठी एक सुवर्णसंधी आहे.
➡️ 90% subsidy
➡️ स्वतःची वीज तयार करा
➡️ उत्पन्नाचा नवा स्रोत
➡️ शेतीचा खर्च कमी
➡️ पर्यावरणपूरक शेती
जर तुम्ही शेतकरी असाल, आणि तुमच्याकडे शेतीची जमीन व पाण्याचा स्रोत आहे, तर ही योजना तुमच्यासाठीच आहे.
