Tar kumpan yojana: महाराष्ट्रात शेती करणं म्हणजे फक्त हवामानाचं नव्हे तर वन्य प्राण्यांचंही भान ठेवावं लागतं. अनेक जिल्ह्यांमध्ये जंगलांच्या शेजारी असलेल्या शेतांमध्ये दररोज रानडुक्कर, माकडे, हत्ती यांचं हल्ले होतात. या प्राण्यांमुळे पिकांचं मोठ्या प्रमाणावर नुकसान होतं आणि शेतकऱ्यांच्या मेहनतीवर पाणी फिरतं.
ही गंभीर समस्या लक्षात घेऊन महाराष्ट्र सरकारने शेतकऱ्यांच्या मदतीसाठी एक नावीन्यपूर्ण योजना आणली आहे – “तार कुंपण अनुदान योजना”. या योजनेचा उद्देश असा आहे की शेताच्या आजूबाजूला काटेरी तारांचं कुंपण करून शेताचं संरक्षण करायचं आणि पिकांचं नुकसान थांबवायचं.
शेतकऱ्यांवर वन्य प्राण्यांमुळे होणाऱ्या त्रासाची पार्श्वभूमी
पश्चिम घाट, विदर्भासारख्या भागांमध्ये जंगलांची दाटी आहे. त्यामुळे या भागांतील शेतकऱ्यांना पिकांचं नुकसान हा नेहमीचा अनुभव आहे. माकडांच्या टोळ्या झाडांवरची फळं काढून घेतात, रानडुक्कर जमिनीतलं पीक उकरून टाकतात, तर कधी कधी हत्तींचा कळप शेतात धुडगूस घालतो.
या प्रकारांमुळे शेतकऱ्यांना आर्थिकदृष्ट्या मोठं नुकसान सहन करावं लागतं. काही शेतकरी रात्री शेतात झोपून पहारा करतात, पण त्यामुळे त्यांचं आरोग्य आणि सुरक्षितताही धोक्यात येते.
Tar kumpan yojana: “तार कुंपण अनुदान योजना” म्हणजे नेमकं काय?
ही योजना म्हणजे शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेताभोवती लोखंडी काटेरी तारांचे मजबूत कुंपण उभारण्यासाठी सरकारकडून मिळणारं आर्थिक सहकार्य.
योजनेत काय मिळतं?
- शेतकऱ्याच्या कुंपणासाठी लागणारं ९०% खर्च सरकार उचलतं
- केवळ उरलेले १०% पैसे शेतकऱ्याने भरायचे असतात
- योजनेअंतर्गत शेतकऱ्याला मिळतं:
- २ क्विंटल काटेरी लोखंडी तार
- ३० मजबूत लोखंडी खांब
ही सामग्री पूर्णतः शासकीय अनुदानातून दिली जाते.
Tar kumpan yojana: अर्ज कसा करायचा?
पात्रता काय?
- अर्जदार हा शेतकरी असावा आणि जमीन त्याच्या नावावर असावी
- वन्य प्राण्यांमुळे झालेलं नुकसान अधिकृतरित्या नोंदवलेलं असावं
- ७/१२ उतारा, आधार कार्ड, आणि नुकसानीचा प्रमाणपत्र आवश्यक
अर्ज प्रक्रिया:
- वन्यप्राण्यांनी केलेल्या नुकसानीचा फोटो आणि माहिती तयार करावी
- कृषी विभाग किंवा वनविभगाकडून नुकसानीचं प्रमाणपत्र मिळवावं
- अर्ज आणि कागदपत्र संबंधित कृषी कार्यालयात जमा करावं
- शासकीय अधिकाऱ्यांकडून शेताची प्रत्यक्ष पाहणी होते
- मंजुरीनंतर सामग्री वितरीत केली जाते
या योजनेचे फायदे काय आहेत?
1. आर्थिक बचत
वन्यप्राण्यांमुळे होणाऱ्या वारंवार नुकसानावर एकदाच उपाय मिळतो, आणि त्यामुळे शेतकऱ्याचा मोठा खर्च वाचतो.
2. रात्रीचा त्रास कमी
रात्रभर जागून शेत पहावं लागत नाही, म्हणजे शांत झोप, आणि आरोग्य सुधार.
3. पीक सुरक्षित, उत्पन्न वाढले
शेतीचं संरक्षण झालं की उत्पन्नही वाढतं – शेतकरी स्वतः अनुभव घेत आहेत.
4. जीवित सुरक्षितता
हत्ती, डुकरं, इतर प्राण्यांपासून थेट जीवित धोका टळतो.
आतापर्यंतचा प्रभाव
हजारो शेतकऱ्यांना या योजनेचा प्रत्यक्ष लाभ झाला आहे. विशेषतः घाटमाथ्याच्या आणि जंगलाच्या सीमेलगतच्या गावांमध्ये आता रात्रीचे रात्रपाळी बंद झाली आहे.
शेतकरी आता म्हणतात –
“पूर्वी पिकं जगवण्यासाठी रात्रभर झोप घ्यायची नाही. आता कुंपणामुळे मी निर्धास्त झोपतो.”
शासनाची पुढची योजना
सरकार योजनेचा विस्तार करत आहे. आता smart fencing, electric sensors, solar fence अशा advanced उपायांचाही विचार सुरू आहे.
काही सामान्य प्रश्न (FAQs)
प्रश्न: मला किती क्षेत्रासाठी कुंपण करता येईल?
उत्तर: पात्रतेनुसार कमाल मर्यादा शासन ठरवतं, पण सरासरी १ हेक्टरपर्यंत कुंपणाला मदत मिळते.
प्रश्न: योजना सर्व शेतकऱ्यांसाठी आहे का?
उत्तर: हो, परंतु ज्या भागात वन्य प्राणी नुकसान करतात तिथल्या शेतकऱ्यांना प्राधान्य दिलं जातं.
प्रश्न: अर्ज मंजुरीसाठी किती वेळ लागतो?
उत्तर: सर्व कागदपत्रे पूर्ण असल्यास १५–३० दिवसांत प्रक्रिया पूर्ण होते.
निष्कर्ष – शेतकऱ्यांसाठी सरकारचा आधार
Tar kumpan yojana: “तार कुंपण अनुदान योजना” ही एक अशी योजना आहे जी शेतकऱ्यांना सुरक्षितता, मानसिक शांती आणि आर्थिक स्थैर्य देते. या योजनेमुळे शेतकऱ्यांचा उत्पादन खर्च कमी झाला आहे आणि उत्पन्न वाढलं आहे.
शासनाने घेतलेला हा पुढाकार खरंच शेतकऱ्यांच्या हिताचा आहे.
📌 सूचना:
वरील माहिती ही विश्वासार्ह स्रोतांवर आधारित आहे, पण अधिकृत माहिती आणि अद्ययावत तपशीलासाठी स्थानिक कृषी विभाग, पंचायत कार्यालय किंवा अधिकृत सरकारी वेबसाईटला भेट द्या.
