सध्याच्या अस्थिर मार्केटमध्ये सुरक्षित बचत कुठे करावी? ही शंका अनेकांना असते. पोस्ट ऑफिस Recurring Deposit (RD) योजना म्हणजेच “Government Guaranteed Saving Scheme” हे सुरक्षित, शिस्तबद्ध आणि मध्यमवर्गीयांसाठी योग्य उत्तर आहे. या लेखात आपण पोस्ट ऑफिस RD योजनेची वैशिष्ट्ये, कॅलक्युलेशन, फायदे, कर नियम, loan benefit, आणि इतर government scheme सोबत तुलना – हे सर्व सहज मराठीत समजून घेणार आहोत.
पोस्ट ऑफिस RD योजना म्हणजे काय?
पोस्ट ऑफिस Recurring Deposit योजना ही एक Government Guaranteed saving scheme आहे जी विशेषतः लहान व्यापारी, नोकरदार, किंवा मध्यमवर्गीयांसाठी बनवली आहे. यात दर महिन्याला ठराविक रक्कम भरून 5 वर्षात चांगला परतावा मिळवता येतो.
पोस्ट ऑफिस RD योजनेच्या मुख्य वैशिष्ट्यांची झलक
- ✅ Government guarantee असलेली सुरक्षित योजना
- ✅ कोणताही भारतीय नागरिक किंवा जॉइंट अकाउंट उघडू शकतो
- ✅ किमान मासिक ठेव ₹100 आणि त्यापुढे कुठलीही कमाल मर्यादा नाही
- ✅ कालावधी – 60 महिने (5 वर्ष)
- ✅ व्याजदर सध्या 6.7% (दर तीन महिन्यांनी compound)
- ✅ Loan benefit – ठेवीवर 50–100% पर्यंत कर्ज मिळू शकते
- ✅ एकापेक्षा जास्त खाती उघडता येतात (उदा. मुलगी, मुलगा, स्वतःच्या नावाने)
हे ही वाचा : PM Kisan Yojana बंद झाली का? जाणून घ्या 2025 मधील सत्य माहिती व शेतकऱ्यांना कधी मिळणार पुढचा हप्ता
कॅलक्युलेशन – किती इन्व्हेस्ट केल्यावर किती परतावा?
| मासिक गुंतवणूक | कालावधी | एकूण इन्व्हेस्टमेंट | व्याज | एकूण मिळकत |
|---|---|---|---|---|
| ₹1,000 | 5 वर्ष | ₹60,000 | ₹7,369 | ₹71,369 |
| ₹2,000 | 5 वर्ष | ₹1,20,000 | ₹14,738 | ₹1,34,738 |
| ₹5,000 | 5 वर्ष | ₹3,00,000 | ₹36,830 | ₹3,36,830 |
(सध्याच्या 6.7% व्याजदरानुसार – बदलू शकतो)
फायदे – का निवडावी ही योजना?
- 💰 Government guarantee – पैसे सुरक्षित
- 🏦 शिस्तबद्ध बचत – दरमहा ठराविक रक्कम
- 🧾 Loan benefit – बचतीवर सहज कर्ज
- 👨👩👧👦 जॉइंट अकाउंटची सुविधा
- 📈 Compound interest – दर तीन महिन्यांनी व्याज वाढते
- 🔄 एकापेक्षा जास्त खाती सुरू करता येतात
काही मर्यादा आणि तोटे
- ⏳ मुदतपूर्व बंद केल्यास परतावा कमी (4% दराने मिळतो)
- 🧾 कर लाभ मर्यादित – RD च्या व्याजावर TDS नाही, पण आयटीआर फाइल केल्यास कर लागू शकतो
- 💡 करमुक्त योजना हवी असेल तर PPF किंवा Sukanya Samriddhi योजना विचारात घ्या
हे ही वाचा : लाडकी बहीण योजना 2025: आता मिळणार 1 लाख रुपयांपर्यंतचं 0% टक्के व्याजदराचं कर्ज!
पोस्ट ऑफिस RD VS SBI RD – कोणती बेस्ट?
| तपशील | पोस्ट ऑफिस RD | SBI RD |
|---|---|---|
| व्याजदर | 6.7% | 6.5% |
| Government guarantee | हो | हो |
| कर्ज सुविधा | हो | हो |
| टॅक्स लाभ | मर्यादित | मर्यादित |
उदाहरण – ₹5,000 मासिक ठेव 5 वर्षे
- पोस्ट ऑफिस RD – एकूण मिळकत: ₹3,56,830
- SBI RD – एकूण मिळकत: ₹3,54,957
👉 जवळपास ₹2,000 जास्त परतावा पोस्ट ऑफिस RD मध्ये
खाते उघडण्याची प्रक्रिया – सोप्प्या शब्दात
- जवळच्या पोस्ट ऑफिसमध्ये भेट द्या
- RD Account Form भरा
- आधार/PAN/Voter ID + फोटो जमा करा
- किमान ₹100 भरून खाते सुरू करा
- दर महिन्याला ठरलेल्या तारखेला रक्कम भरा (ऑनलाइन/ऑफलाइन)
Tax, Loan benefit आणि इतर महत्त्वाची माहिती
- 📊 RD खात्यावर मिळणारे व्याज taxable आहे, परंतु TDS नाही
- 🏦 ठेवीवर 50–100% पर्यंत कर्ज घेता येते
- 🔁 खाते मुदत संपल्यानंतर 5 वर्षांसाठी वाढवता येते
- 📲 Online payment facility उपलब्ध
पोस्ट ऑफिस RD खाती – Government Scheme चा फायदा घ्या
- Safe investment – Government guarantee
- Loan benefit – गरज पडल्यास कर्जाची सोय
- Compound interest – जास्त परतावा
- Tax saving पर्याय मर्यादित, परंतु चांगली बचत योजना
1. पोस्ट ऑफिस RD खाते कुणी उघडू शकतं?
कोणताही भारतीय नागरिक, 18 वर्षांवरील व्यक्ती किंवा दोन जण मिळून जॉइंट खाते उघडू शकतात.
2. पोस्ट ऑफिस RD वर Tax लागतो का?
हो, व्याजावर tax लागू होतो, परंतु TDS नाही. जर इन्कम टॅक्स स्लॅबमध्ये आला तर tax भरावा लागतो.
3. पोस्ट ऑफिस RD किती वर्षासाठी आहे?
मूळत: 5 वर्ष (60 महिने) असून हवी असल्यास पुढे वाढवता येते.
4. एकापेक्षा जास्त RD खाते उघडता येतं का?
हो, वेगवेगळ्या नावाने किंवा स्वतःच्या नावाने अनेक खाती उघडता येतात.
शेवटी
जर तुम्हाला “safe investment”, “loan benefit”, “farm subsidy” यांसारख्या secure पर्यायांची गरज असेल आणि दर महिन्याला थोडी थोडी बचत करता येत असेल – तर पोस्ट ऑफिस RD योजना हा सर्वोत्तम government scheme पर्याय ठरतो. चांगला परतावा, Government guarantee आणि कर्जाची सोय – या सर्वांनी ही योजना मध्यमवर्गीयांसाठी खास बनते. तुमची बचत आजच शिस्तबद्ध पद्धतीने सुरू करा!
