Ration Card KYC Update: e-KYC न झालेल्या ग्राहकांची शिधापत्रिकेवरील नावे वगळण्याची शक्यता
राज्यभरातील लाखो ration card holders सध्या एका महत्त्वाच्या deadline समोर उभे आहेत. शिधापत्रिका म्हणजेच ration card वरील नावांची e-KYC (Electronic Know Your Customer) प्रक्रियेअंती पडताळणी होणे आवश्यक आहे. सरकारने यासाठी वेळोवेळी मुदतवाढ दिली असली तरी अनेक लोकांनी अजूनही ही प्रक्रिया पूर्ण केलेली नाही.
राज्य सरकारने 31 मार्च 2025 पर्यंत aadhaar linking आणि e-KYC प्रक्रिया पूर्ण करण्यासाठीचा अंतिम deadline दिला होता. त्यानंतर सरकारने 31 एप्रिल आणि मग 31 मे 2025 अशी दोन वेळा मुदतवाढ दिली. मात्र तरीही राज्यातील 23% ग्राहकांची e-KYC प्रक्रिया पूर्ण झालेली नाही.
📌 e-KYC म्हणजे नेमकं काय?
e-KYC ही एक डिजिटल प्रक्रिया आहे ज्यामध्ये ग्राहकांनी त्यांचे aadhaar number, मोबाइल नंबर आणि इतर ओळख पुरावे शासनाच्या डेटाबेसशी जोडायचे असतात. ही प्रक्रिया केल्यामुळे सरकारला खात्री करता येते की शिधापत्रिकेवरील व्यक्ती खरी आहे की नाही.
सध्याच्या नियमांनुसार, ration card वर असलेल्या प्रत्येक व्यक्तीचं e-KYC करणं बंधनकारक आहे. जे ग्राहक ही प्रक्रिया करत नाहीत, त्यांची नावे थेट शिधापत्रिकेवरून काढून टाकली जातील.
📊 राज्यातील e-KYC ची सद्यस्थिती (30 मे 2025 चा अहवाल)
- राज्यातील एकूण ration card धारक: 6 कोटी 85 लाख 36 हजार 550
- पूर्ण e-KYC झालेले ग्राहक: 5 कोटी 26 लाख 63 हजार 466 (76.84%)
- e-KYC प्रलंबित ग्राहक: 1 कोटी 77 लाख 1 हजार 549 (23.16%)
ही माहिती राज्य सरकारने 30 मे 2025 च्या साप्ताहिक अहवालात प्रसिद्ध केली आहे.
नावे वगळली तर काय परिणाम होतील?
राज्य सरकारने स्पष्ट सांगितले आहे की ज्यांची e-KYC झाली नाही, त्यांच्या नावांची शिधापत्रिकेवरून वजावट केली जाईल. म्हणजेच:
- अशा लोकांना पुढील काळात शासकीय धान्य मिळणार नाही.
- त्यांना सार्वजनिक वितरण प्रणाली (PDS) अंतर्गत rice, wheat, sugar इत्यादी मिळणार नाहीत.
- त्यांचा ration card non-active म्हणून घोषित केला जाऊ शकतो.
सर्वोच्च न्यायालय आणि केंद्र सरकारचा आदेश
राज्य सरकारने ही कारवाई काही अचानक घेतलेली नाही. Supreme Court आणि Central Government दोघांनीही आधीच आदेश दिले होते की राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा योजनेतील सर्व लाभार्थ्यांचे e-KYC अनिवार्य आहे.
या आदेशानुसारच राज्याने हे पाऊल उचलले आहे आणि वेळोवेळी मुदतवाढ देऊन लोकांना संधी दिली आहे.
🔄 मुदतवाढीबाबत संभ्रम
सध्या अनेक ग्राहक आणि ration shop वाले यांच्यात असा संभ्रम आहे की 31 मे नंतर पुन्हा एकदा मुदतवाढ दिली जाईल का? यावर अद्याप कोणतीही अधिकृत माहिती नाही.
केंद्र सरकारचा निर्णय यावर अंतिम असेल. राज्य सरकारने हे स्पष्ट केलं आहे की पुढील extension मिळणार की नाही हे Delhi मधूनच ठरेल.
e-KYC कशी करायची?
जर तुमची e-KYC अजून झाली नसेल तर ती लगेच पूर्ण करा. यासाठी:
🏪 ऑफलाईन पद्धत:
- जवळच्या ration shop ला भेट द्या.
- तुमचा aadhaar card, ration card, आणि mobile number द्या.
- दुकानात बायोमेट्रिक स्कॅनरद्वारे thumb impression घेतले जाईल.
- तुमचं e-KYC प्रक्रिया पूर्ण होईल.
📱 ऑनलाईन पद्धत:
- mahafood.gov.in किंवा MahaESeva portal वर लॉगिन करा.
- आधार नंबर टाका.
- OTP किंवा biometric verification द्वारे identity verify करा.
- Process पूर्ण करा.
काय होणार जर e-KYC केली नाही तर?
जर तुम्ही 31 मे 2025 पर्यंत e-KYC पूर्ण केली नाही, तर खालील परिणाम होतील:
- तुमचं नाव ration card वरून वगळलं जाईल.
- तुम्हाला कोणतंही सरकारी धान्य मिळणार नाही.
- तुमचा लाभ बंद होईल.
- योजनेतील सर्व लाभही थांबतील.
सरकारकडून वारंवार आवाहन
राज्य सरकारने मागील काही आठवड्यांपासून जाहिरात, मेसेजेस, ग्रामसभा, आणि शिबिरे यामार्फत जनजागृती केली आहे. पण तरीही काही rural areas मध्ये अजूनही लोकांनी ही प्रक्रिया पूर्ण केलेली नाही.
ग्रामीण भागात अधिक गोंधळ
ग्रामीण भागात, इंटरनेट connectivity, मोबाइल OTP समस्या, आणि बायोमेट्रिक स्कॅन बिघडणे हे सामान्य झाले आहे. त्यामुळे अनेकांनी वेळेवर e-KYC करू शकलेले नाहीत. काही ठिकाणी ration shop वाले गैरसोयीचे वर्तन करतात असंही काहींनी सांगितलं.
वृद्ध आणि अपंग व्यक्तींसाठी विशेष सुविधा हवी
ज्येष्ठ नागरिक, अपंग व्यक्ती, आणि अशक्त ग्राहक यांच्यासाठी mobile e-KYC vans, door-to-door verification, किंवा gram panchayat level help अशा सुविधा द्याव्यात अशी मागणी होत आहे.
e-KYC साठी लागणारी कागदपत्रं:
- आधार कार्ड (Aadhaar Card)
- शिधापत्रिका (Ration Card)
- वैध मोबाइल नंबर
- जर शक्य असेल तर thumb impression
शासनाने पुढे काय करावं? (संपादकीय सूचना)
- ग्रामीण भागात e-KYC Camps आयोजित करावेत.
- Last-minute rush टाळण्यासाठी ग्रामीण व शहरी भागात समान सुविधा उपलब्ध कराव्यात.
- Digital kiosks ची संख्या वाढवावी.
- App based e-KYC सुरु करावी.
📢 निष्कर्ष: अजूनही वेळ आहे – आजच e-KYC पूर्ण करा!
31 मे 2025 ही अंतिम मुदत आहे (सध्यातरी). जर आपण आपल्या ration benefits चालू ठेवायचे असतील, तर तुरळक अडचणी बाजूला ठेवून ही प्रक्रिया पूर्ण करणं अत्यंत गरजेचं आहे. सरकारकडून अजून एक संधी मिळेल की नाही, हे निश्चित नाही.
